Door te werken kunnen we een inkomen verwerven, sociale contacten onderhouden en onze identiteit vorm geven. Voor de meeste mensen is werken een belangrijk onderdeel van hoe ze hun leven uitbouwen. Voor mensen met een handicap is dit niet anders, maar in Vlaanderen worden ze nog te vaak uitgesloten van de arbeidsmarkt.

GRIP (Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap) komt op voor inclusie. Ook op het vlak van tewerkstelling. In dit artikel staan we stil bij de vaststelling dat mensen met een handicap moeilijk aan ‘echt werk’ geraken. Met ‘echt werk’ bedoelen we dus een betaalde job in een gewone werkomgeving. Daar kunnen, indien nodig, ondersteunende maatregelen bij te pas komen. Maar het gaat wel om een job met loon naar werken.

De cijfers

Uit cijfers van 2016 blijkt dat 41 % personen met een handicap versus 77,4 % personen zonder handicap een job hebben. Dit is een verschil van 36,4 procentpunt.

Om inclusie te meten is de kloof tussen de tewerkstelling van personen met een handicap en de tewerkstelling van personen zonder handicap de graadmeter. Uit de inclusiespiegel 2016 van GRIP blijkt dat de kloof in de tewerkstelling tussen personen met en zonder arbeidshandicap doorheen de tijd even groot blijft.

Voor veel mensen met een handicap is werk vinden geen eenvoudig parcours. Bart is al drie jaar werkzoekende. En vertelt hier zijn verhaal (maart 2017).

Recht op inclusief werk

Het recht op werk is vastgelegd in het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap. In artikel 27 staat het recht op werk:

‘het recht van personen met een handicap op werk, op voet van gelijkheid met anderen; dit omvat het recht op de mogelijkheid in het levensonderhoud te voorzien door middel van in vrijheid gekozen af aanvaard werk op een arbeidsmarkt en in een werkomgeving die open zijn, waarbij niemand wordt uitgesloten, en die toegankelijk zijn voor personen met een handicap’.

Met de participatieladder wordt het mogelijk om iedere vorm van tewerkstelling in te schatten op het vlak van inclusie.

In Vlaanderen leeft het idee dat mensen met een handicap vooral werken in maatwerkbedrijven (voorheen ‘beschutte werkplaatsen’ en ‘sociale werkplaatsen’). Het VN-Verdrag wijst erop dat dit geen ideale situatie is. Tewerkstelling in beschutte of sociale werkplaatsen kan op voorwaarde dat deelname aan de reguliere economie de eerste mogelijkheid is en dat de arbeidsvoorwaarden in beschutte werkplaatsen evenwaardig zijn als in de open arbeidsmarkt.

Heel wat mensen met een handicap doen vrijwilligerswerk. Dit is een mogelijkheid om actief te zijn in de maatschappij. Maar het is geen echt werk. Mensen die vrijwilligerswerk doen stoten op drempels op weg naar echt verloond werk.

Voor Paul is vrijwilligerswerk een stap op weg naar echt werk.

Echt werk vinden is moeilijk voor personen met een handicap

Een goede job vinden is voor iedereen een uitdaging. Mensen met een handicap stoten evenwel op een aantal bijkomende drempels. Alleen al de ontoegankelijkheid en moeilijke bereikbaarheid van veel werkplekken speelt in hun nadeel. Vaak stoten ze ook tegen vooroordelen. En als omwille van een handicap aanpassingen nodig zijn, dan is er niet altijd de bereidheid om dit te doen.

De uitkeringsstatuten voorzien een vangnet voor mensen die wegens een handicap geen inkomen kunnen verkrijgen uit werk. Maar de starheid van deze statuten zorgt ook voor drempels. We spreken hier over inactiviteitsvallen. Het gevaar is dat een uitkering veel te snel daalt. Veel mensen kiezen er voor om daarom niet die stap naar werk te zetten.

Wanneer we in onze maatschappij mensen met een handicap niet alleen benaderen als personen met tekorten maar ook met talenten zetten we de deur open voor een andere aanpak op de arbeidsmarkt. Jobcrafting, het op maat maken van jobinhoud, sluit daar bij aan.

Er bestaan ook een aantal maatregelen die de kansen op een job verhogen op de Vlaamse arbeidsmarkt voor mensen met een arbeidshandicap. Zo biedt de VDAB 5 ondersteunende maatregelen:

• Vlaamse Ondersteuningspremie (VOP) in gewone arbeidscircuit
• aanpassing van de arbeidspost
• tegemoetkoming bij verplaatsing- of verblijfskosten,
• schrijf-, oraal- en gebarentaal tolken voor doven en slechthorenden
• een tewerkstelling in een beschutte werkplaats

Er zijn situaties waar het dus best lukt voor personen met een handicap om te gaan werken. Kijk maar eens naar het verhaal van Sasker.

 

Werk maken van echt werk voor personen met een handicap

Te weinig mensen met een handicap komen tot echt werk. Die vaststelling is duidelijk. De vraag is of de ambitie om dit te veranderen er is.

Ondanks alle inspanningen is er de voorbije tien jaar geen vooruitgang geboekt. Dit wijst er op dat er nood is aan meer doortastende maatregelen die echt werk voor personen met een handicap waarmaken.

Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP) is een mensenrechtenorganisatie, die streeft naar gelijke rechten én kansen voor iedereen. GRIP richt zich in de eerste plaats tot mensen met een handicap.